Przyroda
Z uwagi na zachowane walory przyrodnicze oraz stopień zadrzewienia, teren gminy objęty jest szczególną ochroną. Południowo - zachodnia jej część leży w otulinie projektowanego parku krajobrazowego puszczy napiwodzko - ramuckiej, a pozostała część znajduje się w obrębie terenów chronionego krajobrazu. Miłośników środowiska przyrodniczego zachęcamy do odwiedzenia:
- Rezerwatu przyrody "Kulka"
Rezerwat ten zwany też rezerwatem roślinności stepowej (pontyjskiej), położony jest na terenie gminy Dźwierzuty, w odległości około 1,2 km od miejscowości Orzyny. Utworzony w 1955 roku celem zachowania, ze względów naukowych i dydaktycznych, fragmentu lasu ze stanowiskami flory pontyjskiej i roślin chronionych. Rezerwat "Kulka" liczący 12,39 ha powierzchni ciągnie się wąskim pasem, o przeciętnej szerokości 20-30 m i długości około 2500 m wzdłuż wschodniego brzegu rynnowego jeziora Łęsk, mającego 116 ha powierzchni i maksymalną głębokość 9,5 m. Usytuowany na wysokim brzegu jeziora rezerwat porastają w większości dwa zespoły leśne: grąd mający charakter lasu dębowo-grabowego oraz bór mieszany. Strome zbocza jeziora porasta wiele gatunków roślin kserotermicznych, należących do do tzw. elementu pontyjskiego i subpontyjskiego, jak np.: sasanka łąkowa (Pulsatilla pratensis), sparceta piaskowa (Onobrychis arenaria), drakiew żółtawa (Scabiosa ochroleuca), pięciornik piaskowy (Potentilla arenaria), gorysz pagórkowy (Peucedanum oreoselinum), groszek czerniejący (Lathyrus niger), ciemiężyk białokwiatowy (Vincetoxicum officinale). W przeszłości lista rzadkich gatunków roślin była była znacznie dłuższa. Przyczyną stopniowego zaniku gatunków stepowych i kserotermicznych jest proces zarastania otwartych powierzchni rezerwatu przez zespół grądu i boru mieszanego, a także silny rozwój warstwy krzewiastej oraz zarastanie muraw kserotermicznych przez paproć orlicę (Pteridium aquilinum) i siewki dębu*
.
.
- Zespołu przyrodniczo - krajobrazowego "Rzeka Babant i Jezioro Białe"
Zespół położony jest również na terenie gmin Biskupiec, Sorkwity i Piecki i zajmuje łącznie powierzchnię 11615 ha. Przez teren Gminy Dźwierzuty przepływa rzeka Babant o naturalnym korycie, natomiast w bliskim sąsiedztwie zespołu położone jest jezioro Babięty Wielkie o głębokości 65 m z najbogatszą w Polsce kolonią reliktowego skorupiakaPallasea guadrispinosa.
- Użytków ekologicznych i ornitologicznych "Łąki Dymerskie i Zlotowisko Żurawi".
Ochronie podlega również "Rozlewisko Łąki Dymerskie" - kompleks podmokłych zarośniętych trzciną łąk o powierzchni 250 ha tworzących obecnie bagna, a stanowiących pozostałość po osuszonym jeziorze Dymer.Tuż przy jego zachodniej granicy znajduje się "Złotowisko żurawi" o łącznej powierzchni 70 ha. Jest to jesienne zlotowisko żurawi, na którym przygotowuje się do odlotu nawet do 2500 osobników.
*- Marian Szymkiewicz, Rezerwaty przyrody i miejsca chronione ziemi szczycieńskiej i jej obrzeży, w: Rocznik Mazurski 1997, IH-S Szczytno; s. 90-91
